Met een snel groeiende wereldbevolking en een groeiende mode-industrie is de vraag naar zowel natuurlijke als synthetische stoffen aanzienlijk toegenomen. In het begin van de 20e eeuw werden synthetische vezels geïntroduceerd als alternatief voor natuurlijke vezels om aan de vraag te voldoen en de productiekosten te verlagen. Het was in die tijd echter niet te voorzien dat deze synthetische vezels ook het begin zouden zijn van een enorm milieuprobleem, vergelijkbaar met plastic polymeren.
Bij het vervaardigen van synthetische vezels in fabrieken werden grote hoeveelheden water verbruikt, verontreinigende chemicaliën in waterlichamen en gevaarlijke beschermende processen geloosd. Met dit bewustzijn neigt de textielindustrie nu naar een verscheidenheid aan plantaardige stoffen zoals hennep of pina (ananasblad) en bananenvezels - die zowel duurzaam als milieuvriendelijk zijn en biologisch worden afgebroken zodra ze in het milieu terechtkomen. In deze blog gaan we specifiek in op de bananenvezel die wordt gebruikt in sommige van onze premium handgemaakte producten. De bananenplant komt overvloedig voor in Oost-India en belooft een duurzame bron van ecologisch materiaal te worden voor de ambachtelijke textielindustrie die in dat deel van India miljoenen ambachtslieden en -vrouwen in dienst heeft.
Waar wordt banaan voor gebruikt?
De voedings- en gezondheidsvoordelen van bananen zijn algemeen bekend. Maar wist je dat je met de vezels van de bananenplant textiel kunt maken met een natuurlijke glans en een grote treksterkte? Bananenvezel is gemaakt van bananen, maar niet van het fruit dat we eten. Het zijn eerder de stelen en schillen die de vezels bevatten die in textiel kunnen worden omgezet.
De eerste commerciële verkenning van bananenvezel vond plaats in de Filippijnen, waar een grote verscheidenheid aan bananenbomen groeit. Door de geschiedenis heen hebben veel andere Aziatische culturen, waaronder India, geëxperimenteerd met op bananen gebaseerde vezels. India heeft de Filipijnen geleidelijk voorbijgestreefd als 's werelds grootste producent van bananenvezels. Naarmate de wereldwijde productiesector steeds meer naar Zuidoost-Azië verhuisde, raakten textielfabrikanten in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten geïnteresseerd in het potentieel van de bananenvezel. Sindsdien flirt de westerse mode af en toe met deze exotische stof.
Net als zijde is de bananenvezel zacht van binnen. De buitenste laag is ruw, vergelijkbaar met jute of katoen. Maar bij langdurig gebruik wordt de bananenvezel zachter en gladder. Wat bananenvezel echter op de lange termijn uniek en ecologisch duurzaam maakt, is dat het van nature isolerend is en het lichaam daarom koel houdt, zelfs als de temperatuur stijgt. De stof is zacht en soepel. Hoewel het niet zo glad is als rayon of katoen, heeft het een natuurlijke glans. Omdat bananenvezel is gemaakt van stevig buitenmateriaal, is het een sterke en duurzame vezel. De treksterkte en spinbaarheid zijn veel beter dan die van alle andere natuurlijke vezels. De bananenvezel in kleding voelt daardoor zacht aan en veroorzaakt geen allergieën. Het is ook vuurvast, hittebestendig, waterdicht en vetvrij.
Het extraheren van de bananenvezel uit de bananenstengels is echter geen gemakkelijk of eenvoudig proces. Het is een arbeidsintensief proces waarbij de bomen van verschillende boeren eerst in vrachtwagens worden vervoerd, vervolgens schede voor schede uit elkaar worden gehaald en als laatste de vezels uit de schede worden gehaald. Hiervoor worden de stroken van het omhulsel gekookt in een alkalische oplossing om ze zachter te maken en te scheiden. Nadat de bananenschillen en vezels zijn gescheiden, worden de vezels samengevoegd tot lange draden die vervolgens nat worden gesponnen om te voorkomen dat ze breken. Daarna kunnen de draden geverfd en geweven worden.
Bananenvezel heeft duidelijke fysische en chemische eigenschappen, evenals tal van andere kenmerken die het onderscheiden als een hoogwaardige vezel. Bananenvezel lijkt qua uiterlijk op bamboe en rameevezels, maar is fijner en spinbaarder. De vezels in bananen zijn gemaakt van cellulose, hemicellulose en lignine. Wat het bovendien onderscheidt van andere vezels, is dat het niet te zwaar is en een hoge capaciteit heeft voor vochtopname. Het neemt snel vocht op en geeft het weer af. Het is biologisch afbreekbaar en heeft geen negatieve invloed op het milieu, waardoor het een milieuvriendelijke vezel is. Het heeft een fijnheid van gemiddeld 2400 Nm. Het kan door bijna alles heen worden gedraaid.
Hoe zorg je voor stof gemaakt van bananenvezel
Bananenvezels zijn uitstekend als ze worden gestoomd. Als een energiezuinige oplossing om je textiel op te frissen, kun je alle producten die van dit materiaal zijn gemaakt stomen in je doucheruimte of met een zacht strijkijzer om kreukels en kreuken te verwijderen. Als alternatief kun je met de hand of in je machine wassen op een koude delicate cyclus. Het materiaal voelt in het begin wat ruw aan, maar wordt bij langdurig gebruik zachter. Omdat dit textiel is gemaakt van poreus plantaardig materiaal, kan het natuurlijk worden geverfd. Synthetische kleurstoffen zouden te zuur zijn voor de delicate vezel.
De ecologische duurzaamheid van bananenvezels
De bananenplant hoeft niet te worden bewerkt om de grond te bemesten. Ze groeien terug op dezelfde plek. De plant heeft ook geen extra land, water of kunstmest nodig om te groeien. Het groeit wortels die lang genoeg zijn om het land op zijn plaats te houden, wat helpt bij het voorkomen van aardverschuivingen. Door het lage waterverbruik en het lage energieverbruik van bananentextiel, evenals het ontbreken van chemicaliën tijdens het teelt- en productieproces, heeft dit textiel een zeer lage milieu-impact. Dit is extreem arbeidsintensief textiel om te vervaardigen, dat zowel hard werken als vaardigheid vereist, maar eenmaal op zijn plaats kan er een continue oogst zijn. Vanwege de hogere productiekosten van bananenvezel is het meestal duurder dan zijde. Omdat ze biologisch geverfd zijn, of helemaal niet, zijn bananenstoffen azo-vrij, waardoor de natuurlijke textuur kan glanzen en er tegelijkertijd voor wordt gezorgd dat er geen chemicaliën opnieuw in het water terechtkomen. Omdat ze dicht bij of zelfs binnen kleine weefgemeenschappen op het platteland worden gekweekt, hebben ze ook korte toeleveringsketens van de boeren tot de wevers. Bij Dzukou hebben we geëxperimenteerd met bananenvezels voor een aantal van onze premiumproducten, zoals sjaals en omslagen voor tijdschriften. De opkomst van bananen en ananas voor textielgebruik is bemoedigend, niet alleen vanuit milieuoogpunt, maar ook vanuit het oogpunt van de betrokkenheid van ambachtelijke gemeenschappen op het platteland. De wevers die bananenvezels weven in landen als India en de Filippijnen zijn meestal vrouwen. De sociaal-culturele duurzaamheid van het materiaal loopt bijna parallel met de ecologische duurzaamheid.
